In 2001 was ik voor
het eerst in Ghana. Mijn motief van kleins af aan; arme mensen in
Afrika helpen.
Ik kwam met een
grote, dure organisatie die samenwerkte met een lokale Ghanese
organisatie. Het was allemaal niet geweldig georganiseerd en toen
bedacht ik al dat het beter moest kunnen. Goedkoper, beter
georganiseerd, transparanter en betekenisvoller.
Ik heb zelfstandig
les gegeven, maar ik ben helemaal geen leraar.. Ik was absoluut niet
druk, want het was eigenlijk overbodige hulp. Mijn tijd als
vrijwilligster was eigenlijk het leukst buiten mijn ‘officiële
job’ om:
tijdens de pauzes
wanneer ik gewoon kon babbelen met de leerlingen die niet eens zoveel
jonger waren dan ik,met de kids in in het gastgezin, eten met en bij
de leraren en bij de vrienden zijn die ik gemaakt had.
Wanneer ik probeer
te bedenken wat ik nou eigenlijk geholpen en bijgedragen heb
gedurende mijn half jaar vrijwilligerswerk kom ik tot het volgende…
Ik ben met een paar
hele zieke kids naar het ziekenhuis gegaan, maar ik geloof dat als ik
er niet was geweest een andere leraar dat ook had gedaan. Samen met
een andere vrijwilligster heb ik fondsen ingezameld om de scholen
waar we lesgaven wat op te knappen. Dat was zeker een duurzaam en een
goed project.
En samen met mijn
man heb ik twee kinderen financieel gesteund om naar school te gaan.
Ook dat was een prima en duurzaam doel. Beide kids hebben een goede
baan gevonden en hebben er voor gezorgd dat hun broers en zussen ook
verder konden studeren.
Maar uiteindelijk
heb ik vooral mijzelf geholpen. Ervaringen opgedaan, mijn
rugzakje(ook letterlijk met heel veel souvenirs) gevuld en veel
geleerd.
Ik ben wel heel blij
dat ik mijn ervaringen heb kunnen opdoen in het tijdperk dat er nog
geen smart phones waren. Sterker nog, in 2001 moesten we naar Kumasi
om te bellen of te mailen en om onze brieven te posten. En de reis
naar Kumasi was niet zo eenvoudig, er waren lang niet altijd auto’s
in het dorp. Wanneer we voor 10 uur in de ochtend nog niet in de auto
zaten dan konden we net zo goed niet gaan. En anno 2018 staan er
meestal 6 auto’s te wachten in het dorp en hebben we 3G internet.
Ik denk dat ik als vrijwilliger in het pre smart phone en dus pre
social media tijdperk de kans heb gekregen om alles meer te ervaren.
Ik was geheel op mijzelf aangewezen, althans voor een paar maanden
tot mijn collega vrijwilliger er was.
Ik had niet de kans
om selfies te maken en ze te delen op social media, ik kon de wereld
niet direct laten zien wat er allemaal gebeurde. Ik had tijd om
dingen te verwerken en te relativeren, om de cultuur te proberen te
begrijpen voor ik mijn mening kon uiten naar de rest van de wereld.
Ik had tijd om brieven te schrijven en ik stond met beide benen hier
in Banko, Ghana. Zo dankbaar, want ook ik hoor inmiddels bij de
‘social media gang’…
In 2001 was het
vrijwilligers toerisme (voluntourism) nog niet zo wijdverspreid en
populair dan dat het een paar jaar later was. Inmiddels is er ook
veel negatieve publiciteit over vrijwilligerswerk. Dikwijls
begrijpelijke negatieve publiciteit.
Maar goed, ik
schrijf dit blog niet om een uitgebreide discussie aan te gaan over
alle vrijwilligers projecten die er zijn. Ik wil vooral de
veranderingen toelichten die wij aan het maken zijn met betrekking
tot het vrijwilligerswerk dat Moon&Star guesthouse aanbiedt.
Toen ik in 2010 met
Moon & Star guesthouse begon ben ik ook begonnen met
vrijwilligers te plaatsen. Ik schrijf dit stuk over Moon&Star in
de ik vorm, omdat in deze periode ik de drijvende kracht achter het
vrijwilligerswerk was. Sinds een paar jaar zijn mijn zakenpartner en
mijn collega’s veel meer op de voorgrond. Maar voor nu ben ik het
die de hand in eigen boezem moet steken.
In de begin jaren
heb ik het zeker niet veel beter gedaan dan de lokale organisatie die
mij in 2001 begeleidde. De vrijwilligers verveelden zich ook
regelmatig, voelden zich overbodig, deden werk waarvoor ze niet
geschoold waren. En hadden het meer naar hun zin wanneer ze ‘vrij’
waren.
Ik probeerde dingen
hier te repareren die niet kapot waren
en
moedigde vrijwilligers aan hetzelfde te doen. Daarmee
bedoel ik dat in plaats van écht samen te werken met de lokale
overheden en de projecten, ik ook vaak deed wat ik dacht dat het
beste was voor hier. Gelukkig niet in een extreme vorm…. In andere
woorden; Er zijn voldoende mensen hier die zelf prima kunnen bedenken
wat het beste voor hen is. Het is absoluut niet nodig om het ‘Westen’
naar hier te brengen.
Daarmee wil ik niet
zeggen dat we hier geen hulp/ondersteuning nodig hebben. Maar er zijn
voldoende goede projecten met bekwame leiders om te steunen hier.
Sinds een paar jaar
is mijn zakenpartner, Asabere, meer betrokken bij het
vrijwilligerswerk. Asabere is een guidance counselor en leraar van
beroep en kan heel goed systematisch denken, daarbij kan hij kritisch
kijken naar situaties en zijn mening heel duidelijk verwoorden én
hij kent zijn eigen cultuur.
Ook werken we naast
onze bestaande samenwerking met stichting “Over grenzen voor Ghana”
samen met Banko Wesley Methodist Preparatory school. Van deze
samenwerking leer ik dagelijks.
De dominee van de
Methodist church kwam een aantal jaren geleden vragen of we
vrijwilligers konden plaatsen op de school. Ze wilden een unieke
school maken voor Banko en hoopten dat vrijwilligers hierin konden
bijdragen. De start was moeizaam. Aftasten, vrijwilligers gingen
werken, maar er waren geen duidelijke taken, regels en doelen.
Uiteindelijk was de impact nihil.
Alle betrokken
partijen zagen dit al snel in en na een poosje aftasten is er een
dialoog ontstaan die enorm waardevol is. Asabere, de dominee(die
overigens ook guidance counselor van beroep is), het hoofd van de
school en een aantal betrokken mensen uit Banko hebben een visie die
wij van Moon&Star samen met de vrijwilligers kunnen ondersteunen.
Er worden regelmatig
workshops gegeven, die Moon&Star faciliteert, door ze te plannen,
door gastsprekers uit te nodigen en door de catering te doen. Maar
waar ik me zeker niet met de inhoud bemoei.
We werven fondsen
voor zaken die nodig zijn om deze unieke school en hun leerlingen te
laten slagen. Moon&Star vrijwilligers ervaren, beleven,
ondersteunen en gebruiken hun talenten om te helpen, maar komen niet
om werk te doen waarvoor ze niet getraind zijn en ook niet om Banko
te verbeteren.
We zeggen geen ja
meer tegen elk bouwproject, tegen elke NGO die iets wil komen doen,
we kijken eerst wat de impact op de lange termijn is.
Een kleine
toelichting: toen ik net in Ghana woonde, was er een Canadese NGO die
perse een computerlab op het terrein van de Senior Highschool wilde
realiseren, terwijl er niet eens elektriciteit was.
Een paar jaar later
hebben super vrijwilligers ‘van’ Moon&Star voor elektriciteit
in de school gezorgd.
Het computer lab is
letterlijk een sta in de weg gebouw en is nooit als computer lab
gebruikt... Verspilling van tijd, geld en ruimte dus, maar ,nu is er
wel een NGO in Canada die kan zeggen dat ze zoveel computer labs in
het arme Afrika hebben gerealiseerd.
Ik heb me verdiept
in het voluntourism, op het internet, social media en heb gesproken
met vele mensen. Voorstanders van vrijwilligerswerk, tegenstanders,
de mensen op de projecten die met vrijwilligers werken,
vrijwilligers, vrienden, kennissen, ga zo maar door. Ook heb ik
kritisch naar mezelf en onze projecten gekeken en geluisterd naar
mijn innerlijke stem, zonder excuses.
Achter de schermen
is er al veel veranderd de afgelopen paar jaar. We werken samen met
nog maar 2 projecten. De stichting ‘Over grenzen voor Ghana’, die
een Children’s home hebben en Banko Wesley Methodist preparatory
school. En met samenwerken bedoel ik dan ook echt samenwerken. We
luisteren naar de lokale overheden, de managers en dringen niet onze
wil op.
We zijn gestopt met
mensen op andere projecten te plaatsen. Vanwege gebrek aan diepgang,
continuïteit en expertise vanuit onze kant.
Er is veel weerstand
tegen children’s homes en weeshuizen, zowel op nationaal als
internationaal vlak. Tijden veranderen en er zijn nu vaak andere
oplossingen voor kinderen die eerder in gezinsvervangende tehuizen
terecht kwamen. Niet altijd natuurlijk… Gelukkig zijn daar nog een
aantal hele goede oplossingen voor in Ghana.
Social Welfare is
erg kritisch en sluit vele weeshuizen, zowel legale als illegale.
Anja’s Children’s home krijgt nog steeds plaatsingsverzoeken van
Social Welfare. Inmiddels is het ruim 5 jaar geleden dat we daar voor
het laatst op in zijn gegaan.
‘Over grenzen voor
Ghana’ richt zich nu vooral op het vervolgonderwijs van de
kinderen, iets dat heel kostbaar is. En over 2 jaar willen ze een
nieuwe invulling aan hun werk geven. De plannen zijn nog in
ontwikkeling. Het zal een educatief centrum worden dat uiteindelijk
zelfvoorzienend moet worden.
Vele tegenstanders
van voluntourism zeggen dat het geld dat vrijwilligers uittrekken om
vrijwilligerswerk te komen doen beter besteedt zou kunnen worden aan
lokale projecten, geleidt door mensen die weten wat ze aan het doen
zijn dan aan vele losse korte termijn projecten. En dat de
vrijwilligers beter als toerist kunnen komen en lekker gaan reizen.
Wij delen die mening
gedeeltelijk, maar zijn ook van mening dat er een mogelijkheid moet
zijn om langdurig ergens te verblijven en het leven hier écht te
ervaren.
Na alle gesprekken,
het onderzoek, de interviews zijn wij (team Moon&Star) tot de
conclusie gekomen dat vrijwilligerswerk in de huidige vorm een
verouderde term is en dat vrijwilligerswerk met als achterliggende
gedachte ‘arme mensen helpen’ niet meer van deze tijd is.
Volgens onze visie
zou voluntourism duurzaam toerisme moeten zijn die de reiziger
toestaat om te beleven, te ervaren en zich in te leven in een andere
cultuur op basis van gelijkwaardigheid, zodat er geen negatieve
impact is voor de bevolking van Banko en de projecten die we steunen
in het bijzonder.
Ben jij die
vrijwilliger/reiziger die zich kan vinden in deze visie? Dan hebben
we jou het volgende te bieden:
-
Een unieke kans om te ervaren hoe het is om in Ghana en in het bijzonder Banko te leven
-
De kans om je in te leven in een totaal andere manier van leven, reizen, koken en ga zo maar door
-
Deel uit te maken van de bevolking van Banko
-
Je nuttig te maken door de leraren en begeleiders op de projecten te ondersteunen.
-
Jouw talenten te delen (zonder iets te repareren dat niet kapot is!)
-
Een kans om te zien dat zoveel vooroordelen niet waar zijn
-
Om te zien hoe Ghana er echt uitziet(ja we hebben huizen, wegen, scholen, hersenen…)
-
Om Ghanees te leren koken
-
Om te reizen (wij helpen je graag met organiseren en wegwijs te maken)
-
En wat jij ook maar uit je ervaringen wilt halen.
Heb je vragen nav dit blog of wil je meer praktische informatie? Stuur ons gerust een mail;
